برای نخستین بار 3 ویدئو از فیلم به امید دیدار محمد رسول اف
به امید دیدار داستان یک وکیل زن جوان در تهران است که در تلاش برای دریافت ویزا به ترک کشور شده است. محمد رسول فیلم در زمستان 2010/2011 ساخته شده است.
در این فیلم لیلا زارع - فرشته صدرعرفایی - شهاب حسینی و رویا تیموریان بازی کردند .
برای اولین بار 3 ویدئو از فیلم به امید دیدار محمد رسول اف را از اینجا ببینید :
* به دلیل کوتاه بودن نقش شهاب حسینی در این فیلم هنوز ویدئویی با بازی ایشون منتشر نشده .
«خانه پدری» برای دریافت پروانه نمایش ارائه می‌شود
«خانه پدری» برای دریافت پروانه نمایش ارائه می‌شود
مجری طرح فیلم سینمایی خانه پدری به کارگردانی کیانوش عیاری از ارایه درخواست برای صدور پروانه نمایش این اثر خبر داد.
شاهرخ دستور تبار در گفت وگو با ایرنا افزود: فیلم سینمایی خانه پدری اکنون آخرین مراحل فنی را سپری می کند.
وی افزود: با پایان مراحل فنی درخواست صدور پروانه نمایش این اثر سینمایی به شورای ارزشیابی و نظارت بر سینمای حرفه ای ارایه می شود.
مجری طرح فیلم خانه پدری یادآورشد: پس از طی مراحل صدور پروانه نمایش این اثر سینمایی باید درباره اصلاحات احتمالی در این فیلم اظهار نظر کرد و تاکنون مساله ای در این زمینه مشخص
نشده است.
این اثر سینمایی داستان زندگی محتشم شخصیت اصلی این فیلم از 15سالگی تا 80 سالگی است. نقش جوانی محتشم را ناصر هاشمی و نقش بزرگسالی او را مهدی هاشمی ایفا می‌کند.
مجری طرح فیلم سینمایی خانه پدری به کارگردانی کیانوش عیاری از ارایه درخواست برای صدور پروانه نمایش این اثر خبر داد.
شاهرخ دستور تبار در گفت وگو با ایرنا افزود: فیلم سینمایی خانه پدری اکنون آخرین مراحل فنی را سپری می کند.
وی افزود: با پایان مراحل فنی درخواست صدور پروانه نمایش این اثر سینمایی به شورای ارزشیابی و نظارت بر سینمای حرفه ای ارایه می شود.
مجری طرح فیلم خانه پدری یادآورشد: پس از طی مراحل صدور پروانه نمایش این اثر سینمایی باید درباره اصلاحات احتمالی در این فیلم اظهار نظر کرد و تاکنون مساله ای در این زمینه مشخص
نشده است.
این اثر سینمایی داستان زندگی محتشم شخصیت اصلی این فیلم از 15سالگی تا 80 سالگی است. نقش جوانی محتشم را ناصر هاشمی و نقش بزرگسالی او را مهدی هاشمی ایفا می‌کند.
زمان اکران 3 فیلم شهاب حسینی در جشنواره فیلم شهر
اکران 3 فیلم حوالی اتوبان و سوت پایان و جدایی نادر از سیمین در نخستین روز جشنواره فیلم شهر :
فردا شنبه 24 اردیبهشت
براساس گزارش روابط عمومی چهارمین جشنواره فیلم شهر،
*فیلم سینمایی حوالی اتوبان به کارگردانی سیاوش اسعدی در فرهنگسرای خاوران در ساعت 20 و 30 دقیقه اکران خواهد شد.
*در سالن شهرقصه سینما ازادی ، در سانس نخست و از ساعت 16، فیلم سینمایی "سوت پایان" به کارگردانی "نیکی کریمی" نمایش داده خواهد شد.
*نمایش فیلم "جدایی نادر از سیمین" در سالن شماره 4 پردیس سینمایی ملت به کارگردانی "اصغر فرهادی" در سانس ساعت 18 و 30 دقیقه خواهیم بود .
گفتگو فرانک ارتا با شهاب حسینی
گفت‌وگو با شهاب حسینی
مثل تراشیدن تندیس
به نظر می‌رسد دو فیلم درباره الی و جدایی نادر از سیمین فضای جدیدی را در بازیگری برای شما باز کرده و دیگر با تسلط و اِشراف یک بازیگر بزرگ به کارتان ادامه می‌دهید. چگونه با اصغر فرهادی آشنا شدید؟
ممنونم به خاطر لطف و محبتی که ابراز کردید و خدا را شکر می‌کنم که در این دوره دست‌کم هنوز افرادی هستند که دغدغه کاری برایشان مهم است، در صورتی که در خط سیر کاری برخی افراد شاهد هستیم که از جایی به بعد دیگر دغدغه‌های هنری و فرهنگی برایشان رنگ می‌بازد و فقط شغل‌شان باقی می‌ماند. به هر حال پاسخ شما را باید این‌گونه بدهم که اصغر فرهادی در فیلم درباره الی من را شناخت، در حالی که من او را از سال‌ها قبل می‌شناختم.
از کِی؟
من فرهادی را از زمانی که به اتفاق همسرشان در دانشگاه تهران تحصیل می‌کردند، می‌شناختم. همان‌موقع هم او و همسرش جزو نخبه‌های دانشکده هنرهای زیبا بودند. یادم می‌آید خانم بخت‌آور کارگردان نمایشی عروسکی بود به نام "تو را من چشم در راهم سیه گربه". کار شیرین و قشنگی بود. ستاره اسکندری و نیما رئیسی در آن نمایش کار می‌کردند. مربوط به دوره‌ای بود که من در آرزوی امروز بودم.
امروز هم به رغم تحقق آرزوی‌تان، ناراضی به نظر می‌رسید. چرا؟
آخر آن‌موقع فقط به نکات مثبتش فکر می‌کردم و حالا که در فضای واقعی حضور دارم، نکات منفی آن را هم حس می‌کنم و همین مساله کمی برایم آزاردهنده است.
خب؟ می‌گفتید...
بعد، مجموعه داستان یک شهر از تلویزیون پخش شد که به نظرم یکی از بهترین کارهای تلویزیون بود. خیلی دوستش داشتم و از همان‌موقع آن‌چه برایم جالب بود، این بود که همه بازیگران حتی مهمان در آن عالی بازی می‌کردند، در صورتی که گروه محوری مجموعه در مقایسه با بازیگران مهمان به جذابیت آن‌ها نبودند. بعد از آن اصغر فرهادی فیلم‌های رقص در غبار، شهر زیبا و چهارشنبه‌سوری را ساخت. از همان زمان احساس می‌کردم که سینمای فرهادی حرفی برای گفتن دارد و حتماً به پیش گام می‌گذارد و پیشرفت می‌کند. دلم می‌خواست با او کار کنم. ولی می‌دانستم به واسطه آشنایی قبلی، پارتی‌بازی و رابطه‌ای نمی‌شود با او کار کرد، چون فکر می‌کنم که برای رسیدن به آرزوها باید اول خود آدم به اندازه آن آرزو گسترش و بسط پیدا کند. تصور می‌کردم اگر روزی با فرهادی کار کنم، لازم است که او هم من را بشناسد و احساس کند که می‌توانم کاری کنم تا بتواند روی توانایی‌هایم حساب باز کند. او در درباره الی چنین حرکتی کرد. در ابتدا کمی برایش سخت بود، چون جزو بازیگرانی بودم که پیش‌تر چهره‌ام به دلایل حضورم در کارهای مختلف لو رفته بود؛ سریال بازی می‌کردم، برنامه اجرا می‌کردم و این چیزی بود که در ابتدا مدنظر آقای فرهادی نبود.
و احتمالاً بیش از همه، مجری‌گری...
برای هر کارم دلایلی داشته و دارم. به هر حال این رابطه از درباره الی شروع شد. خوشبختانه تجربه خوبی در کنار هم داشتیم. ضمن این‌که احساس کردم با اعتقاد کامل به تفکر و اندیشه‌اش کار کردم.
چطور؟
چون برای اولین‌بار می‌دیدم با کارگردانی مواجه هستم که از هر وجهی برای بهتر شدن نقش به او پیشنهادی می‌دهم، جوابش از اندیشه‌ای که مطرح کرده‌ام خیلی بهتر است.
یعنی تکلیفش با کارش مشخص است؟
کاملاً. این مساله از شناخت کامل او ناشی می‌شود. از این نظر خوشحال بودم که دارم با کسی کار می‌کنم که مستحکم می‌توانم به او تکیه بدهم. پیرو آن همکاری، به جدایی نادر از سیمین رسیدیم. خوبی فرهادی این است که در کارش تعارف ندارد. رفاقت سر جای خودش و کار هم سر جای خودش. پس حضورم در جدایی نادر از سیمین صرفاً به خاطر بازی‌ام در درباره الی شکل نگرفت.
این همکاری دوباره بر پایه چه معیاری شکل گرفت؟
تصور می‌کنم اصغر فرهادی به این سوال خیلی بهتر از من می‌تواند جواب بدهد، ولی آن‌چه اتفاق افتاد این بود که اول قصه را برای من تعریف کرد و گفت تصور می‌کنم تو برای این نقش مناسب هستی.
یعنی از همان ابتدا نقش حجت برای شما مدنظر ایشان بود؟
بله.
قبلاً چنین نقشی را تجربه نکرده بودید؟
نه. البته اوایل کار به فرهادی گفتم من حجت را می‌شناسم، ولی این‌که خودم چقدر بتوانم نمایش‌دهنده‌اش باشم، یک مقدار شک دارم، پس بهتر است تمرین کنیم و اگر دیدی که از شخصیت دور هستم به من بگو. چون کار است و تعارفی در میان نیست. درست است که من قبلاً چنین نقشی را بازی نکرده‌ام؛ ولی برای خلق شهاب حسینی جدید هم نیامده‌ام.
یعنی چه؟
اتفاق مهم در هر کار این است که تفکر و اندیشه‌ای پشت آن باشد. برای من همیشه اندیشه و تفکر فیلمساز مهم است.
مگر پشت هر فیلمی به ادعای سازندگانش تفکر وجود ندارد؟
چرا. اما این تفکر چگونه در فیلم منعکس می‌شود مهم است. چون هر حرکت هنری تابع اندیشه است. باید دید آن اندیشه در چه راستایی حرکت می‌کند. خداوند به اصغر فرهادی برای دیدن کاستی‌های اجتماع و مسائل و پیچش‌هایش، دید بسیار دقیقی عطا کرده است. به همین دلیل جزئیات را خیلی خوب می‌شناسد و همین اندیشه در فیلم مستتر است. یعنی در حد حرف و ادعا باقی نمی‌ماند.
به هر حال فرهادی در این سال‌ها پدیده سینمای ما است...
خودش حتماً به این می‌اندیشد که چیزهایی در وجودش به ودیعه نهاده شده و مسئولیتش را درک کرده است، مسئولیتش برای آگراندیسمان کردن بخش‌هایی از زندگی که تاثیرگذار است.
به نظر من هم هنر اصلاً جزئیات است و همین توجه دقیق به جزئیات، فیلمش را متفاوت کرده است.
مسلماً. به همین خاطر اصغر فرهادی این‌طور می‌اندیشد. او در تحقیق برای کارش زمان می‌گذارد. از قبل به تاثیر کارش فکر می‌کند، نه این‌که چون بخواهد بگوید من فیلمساز بزرگی هستم، پس باید این کار را انجام بدهم. او صادقانه به تاثیر کارش فکر می‌کند و در نهایت می‌شود آن‌چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. به طور مثال برای گریم بنده در مجموع برای رسیدن به نتیجه مورد نظر حدود سی ساعت وقت صرف شد.
چرا؟
به خاطر این‌که جزئیات مهم بود. اصغر فرهادی میلی‌متری کارش را جلو می‌برد.
خب، حتماً شما هم به عنوان بازیگر به این قضیه اهمیت می‌داده‌اید. لابد مثل خیلی از همکاران‌تان صبح سر یک سریال، ظهر سر یک تله‌فیلم و شب هم سر یک فیلم نیستید. این‌طور نیست؟
اصلاً این کار با این چیزها جور درنمی‌آید. الان اگر به برخی از بازیگران تلفن کنند و پیشنهاد بازی دهند، نمی‌پرسند که چه جور فیلمنامه و چه فیلمی است؛ اول می‌پرسند چقدر دستمزد می‌دهی یا فلان‌قدر دستمزد می‌گیرم. اگر موافقید می‌آیم کار می‌کنم. بگذریم، بهتر است از این حرف‌ها نزنیم! در نهایت می‌خواهم بگویم آن اسلوبی که اصغر فرهادی از زمانی که اندیشه در ذهنش شکل می‌گیرد تا زمانی که به اجرا درمی‌آید را اگر هر فیلم‌سازی رعایت کند، 80 تا 85 درصد نتیجه کارش مطلوب می‌شود.
چگونه بعد از اتودهای متعدد، شخصیت حجت شکل گرفت؟
به هر حال وقتی من نقش حجت را بازی می‌کردم، شهاب حسینیِ با کوله‌باری از تجربه مدنظرم نبود. من به حجتی فکر می‌کردم که مابه‌ازهای بسیاری در جامعه دارد. اگر بازار بروید، حجت‌های زبادی می‌بینید که دارند با موتور مسافرکشی می‌کنند، یا در میدان راه‌آهن و شوش آدم‌های زیادی نظیر حجت می‌بینید. آن‌وقت من کور بودم اگر این نقش را بد بازی می‌کردم. مگر می‌شود چنین آدم‌هایی اطراف آدم باشند و آن‌ها را نبینیم؟ اجرای لحظه به لحظه‌اش هم مهم بود. بازیگرانی که با اصغر فرهادی کار می‌کنند این را می‌دانند که او اعتقاد به کار را در آدم به وجود می‌آورد. در اغلب پروژه‌هایی که در آن‌ها حضور دارم، یکی از کارهایی که می‌کنیم اجرای نقش است، بقیه‌اش بیشتر فضای مجازی است. در صورتی که همه ما به خاطر فضای حقیقی که همان کار است دور هم جمع می‌شویم. ولی در کار اصغر فرهادی کار مجازی وجود ندارد. از صبح که سر صحنه حضور پیدا می‌کنید، می‌دانید که فقط کار است. یعنی دوباره حجت و راضیه و نادر و سیمین آمدند. دیگر همه‌چیز شروع شد. در واقع ما مثل آشناهای درجه‌یک نقش‌ها می‌شویم که در بحران خانوادگی آن‌ها سهیم هستیم. اگر خدای نکرده برای یکی از اطرافیان‌مان مشکلی پیش بیاید، همه درگیرش می‌شویم و فکر و ذکرمان همان مشکل می‌شود.
می‌خواهید بگویید پشت صحنه این فیلم هم با کارهای دیگر تفاوت داشت؟
تا حدود زیادی بله. وقتی به فیلم‌های اصغر فرهادی نگاه می‌کنید، قضیه متفاوت می‌شود. با توجه به شرایط مرسوم فیلم‌سازی، فیلم‌نامه‌ای مثل درباره الی باید زیر سی روز فیلمبرداری شود یا فیلم‌نامه‌ای مثل جدایی نادر از سیمین قاعدتاً چهل یا چهل و پنج روز. اما هر کاری که فرهادی انجام می‌دهد به طور متوسط سه تا چهار ماه زمان می‌بَرَد.
چرا؟
به دلیل این‌که جزئیات برایش اهمیت دارند و از کنار کارها سرسری رد نمی‌شود. با این حال خستگی وجود ندارد و از کار لذت می‌بریم. مثل تراشیدن تندیس زیبایی است که هر چه کامل‌تر شود، وجد آدم هم بیشتر می‌شود. سر کاری بودم که وقتی صبح چشمم را باز کردم، از خدا سکته خواستم که بتوانم یک ماه استراحت کنم تا نروم در کار. ولی سر کار فرهادی این اشتیاق وجود دارد که جلوتر از زنگ ساعت از خواب بیدار شوم.
برگردیم به صحبت‌تان در مورد اتودهای بازی حجت.
همان‌طور که عرض کردم حجت مابه‌ازاهای بیرونی زیاد دارد. در روایت هست از دری که فقر وارد می‌شود، از در دیگر ایمان بیرون می‌رود. این موضوعی است که خیلی‌ها با آن درگیر هستند. در واقع ما در جدایی نادر از سیمین می‌بینیم به رغم همه آن مشکلاتی که وجود دارد، قسم قرآن تعیین‌کننده است.
و اصلاً مفهوم فیلم درباره دروغ و قضاوت است. نکوهیده‌ترین صفت در دین ما دروغ‌گویی است و تا پایان فیلم بر این مساله تکیه می‌شود.
همین‌طور است. این صفت نکوهیده است، چون دروغ‌گویی باور انسان را دچار تزلزل می‌کند. وقتی انسان باورش را نسبت به چیزی از دست می‌دهد، ناامید می‌شود و هر جا که امید نباشد، شیطان لانه کرده است. ناامیدی تنها تیر خلاص به زندگی انسان است.
خب، رسیدیم به این‌که حجت در ذهن شما خلق شد و اجرایش کردید...
به هر جهت ما دیگر آن‌قدر آماده شده بودیم که دیگر احساسات فیلم در ما جاری و ساری شده بود. دست‌آخر هم اصغر فرهادی رتوش‌های نهایی را انجام می‌داد. من در درباره الی برای نخستین‌بار تجربه جالبی را کسب کردم. برای اولین‌بار دیدم که اصول و روش‌هایی که در تئاتر مورد استفاده بازیگر قرار می‌گیرد در فیلم هم استفاده می‌شود، چون فرهادی در واقع ریشه تئاتری دارد.
... تحصیلکرده رشته تئاتر است.
بله، کار نمایشی انجام داده است. حالا آن اصول را گلچین کرده و چیزهایی که فکر می‌کرده به دردش می‌خورد را با خودش وارد فضای سینما کرده است. یکی از آن روش‌ها پیش‌تولید بازیگری است.
یعنی چه؟
یعنی این‌که بازیگر هم مثل صحنه، لباس و تولید قبل از شروع فیلمبرداری به استقبال کارش می‌رود. در جاهای دیگر معمولاً اتفاق نهایی، تمرین دورخوانی است، این‌که گروه بازیگران دور هم جمع شوند، راجع به کار حرف بزنند، تحلیل کنند یا صحنه‌هایی را اتود بزنند که در فیلمنامه نیست. در درباره الی صابر اَبَر و خانم ترانه علیدوستی صحنه مشترکی با هم نداشتند، ولی اتودهای متفاوتی با هم تمرین کردند.
در حالی که در هیچ جای فیلم این اتودها دیده نمی‌شود؟
بله. یا مثلاً کسی هم نمی‌داند که قبلاً میان احمد و سپیده رابطه عاطفی وجود داشته است. هیچ‌جا گفته نمی‌شود، ولی این مساله در فیلم حس می‌شود که این محصول همان اتودهای پیش از کار است.
اتفاقاً در جدایی نادر از سیمین هم این موقعیت را داریم. در سکانسی که راضیه دنبال پدر به خیابان می‌رود، فقط می‌بینیم که پدر مقابل کیوسک روزنامه‌فروشی است و راضیه هم از میان اتومبیل‌ها در خیابان رد می‌شود. هیچ اتفاقی نشان داده نمی‌شود، ولی ما به عنوان تماشاگر فاجعه‌ای را حس می‌کنیم و البته آن را زیاد جدی نمی‌گیریم، تا به مرور و به‌تدریج در ادامه فیلم متوجه صحنه تصادف می‌شویم و متوجه می‌شویم احساس‌مان دروغ نبوده است.
بله، همین‌طور است. حالا چیز دیگری را خدمت شما بگویم. در همان سکانس، صحنه تصادف در فیلمنامه وجود داشت و حتی آن را فیلمبرداری هم کردند. یعنی اتومبیل با راضیه برخورد پیدا می‌کند و او زمین می‌خورد که البته مشکلی برایش پیش نمی‌آید و بلند می‌شود. ولی چون ممکن بود این اطلاعات تماشاگر را جلو بیندازد، فکر می‌کنم اصغر فرهادی در مرحله تدوین تصمیم گرفت که اتفاق طوری دیگر نشان داده شود که در فیلم می‌بینید.
اگر آن صحنه طبیعی درنمی‌آمد، تمرکز و حواس تماشاگر پرت می‌شد و ممکن بود دیگر با لکنت فیلم را دنبال کند.
کاملاً. حالا می‌بینید که با همین امکانات، فیلمی ساخته می‌شود که هویت دارد. حالا دیگر خوشبختانه شاهد فقط دو جنس آثار در سینمایمان نیستیم؛ آن‌هایی که به درد اکران محلی و داخلی می‌خورند و آن‌هایی که می‌روند و جایزه می‌گیرند. حالا جایزه خرس طلایی جشنواره برلین را به اصغر فرهادی می‌دهند و هم جایزه جشنواره فیلم فجر را و هم منتقدان از فیلمی خوش‌شان می‌آید و هم مردم عادی. این نشانه این است که هویت واقعی سینمای ایران ثبت شده است.
در روند بازی‌تان در ابتدا در بانک، آدمی با ویژگی‌های مثبت می‌بینیم که به خاطر خانواده‌اش دنبال کار است. بعد در بیمارستان به خاطر آسیب دیدن همسرش در مواجهه با نادر با آدم گنگ و گیجی برخورد می‌کنیم و در ادامه با آدمی عصبی، خسته و پرخاشگر. رج زدن پلان‌ها و سکانس‌ها چگونه بود؟
در مورد تمام این صحنه‌ها فکر شده، نه این‌که بنشینیم و بگوییم حالا قدم بعدی چیست؟ کلیت آن‌قدر درست شکل گرفته بود که ادامه کار بدون لکنت انجام شد. دقیقاً حس راننده‌ای را داشتم که برای رکورد زدن تلاش می‌کند و ضمن این‌که به این فکر می‌کند که باید رکورد بزند، میزان سرعتش را کنترل می‌کند و ناخودآگاه حواسش به کلاچ و ترمز و موانع راه هم است. حس عجیبی را در بازیگری کشف کردم. احساس می‌کنم بازیگر از جاهایی به اصطلاح سامورایی‌ها باید هاراکیری کند، یعنی جایی هست که باید تمام آموخته‌هایش را که به خاطرش زحمت کشیده کنار بگذارد و قربانی کند. باید این توان را در خودش پیدا کند که درخت آزمون و خطاهایش را قطع کند. به چه دلیل؟ به دلیل این‌که از مرزی به بعد، کنش‌ها، واکنش‌ها و حرکت‌های حساب‌شده می‌شود ضدارزش برای بازیگر.
ایده این شکل از عصبانیت چگونه در ذهن و بازی شما شکل گرفت؟
از جایی به بعد دیگر بازیگر وقتی بازی می‌کند مثل زندگی چیزی یادش نمی‌ماند. مثلاً من یادم نمی‌آید ده دقیقه پیش که با شما صحبت می‌کردم، شکل حرکت دستانم چگونه بود. این‌که چرا موقع عصبانیت، یکی از واکنش‌های بارز حجت، زدن توی سرش است، علتش این است که در جایی از فیلم می‌گوید: «من وقتی عصبانی می‌شوم، نمی‌توانم مثل این آقا حرف بزنم».
موقعی که سرتان را به در می‌زدید هم همین گونه بود؟
آن اتفاق در لحظه به وجود آمد. تک‌تک لحظه‌ها را یادم نمی‌آید، ولی در نهایت زدم. مثل سِیلی که موجش می‌آید و آدم را می‌بَرَد، مرا هم بُرد. حجت می‌داند که زنش را دوست دارد. او خلافکار نیست. می‌داند بدهکار است، ولی بزه‌کار نیست. این آدم‌ها، آبرودار و شریف هستند. بنابراین آدم‌ها اگر در زندگی خصوصی‌شان مشکلی نداشته باشند، با زن و بچه‌شان با شرافت زندگی می‌کنند.
بحران‌هایی که در نقش‌ها تجربه می‌کنید، آیا وارد زندگی خصوصی‌تان هم می‌شود؟ مثل اتفاقی که برای سوزان هیوارد در می‌خواهم زنده بمانم افتاد؟
بله، این بحران‌ها به بحران‌های زندگی بازیگر اضافه می‌شود. البته بحران همیشه توفان و مشکلات عجیب وغریب نیست. بحران زمانی است که بازیگر در موقعیت خاصی قرار می‌گیرد و باید آن را مدیریت کند.
در فیلم‌سازی چطور؟
اصلاً فیلم‌سازی یک بحران است و کارگردان مدیریت بحران را برعهده دارد. چیزی که شما به آن اشاره کردید، شاید به این علت باشد که این‌نوع از بازیگران خودشان را خیلی تافته جدابافته از متن زندگی نمی‌دانند و مثل هر آدمی تعدادی سوالات ابدی و ازلی برایشان مطرح است. به همین دلیل بعد از این‌که من به عنوان بازیگر با حقیقت حجت آشنا می‌شوم، افسردگی این حقیقت تلخ همراهم می‌شود. یادم می‌آید یکی دیگر از نقش‌هایی را که بازی کردم و روی زندگی‌ام تاثیر گذاشت، شخصیت شهاب در سریال تب سرد بود؛ آدمی که ورشکسته شده و در عین حال بلندپرواز است که برای این‌که کم نیاورد به کاری احمقانه دست می‌زند و در نهایت در آن غرق می‌شود. به نظرم به همین دلیل، تاثیر کشف واقعیت‌ها بر بازیگر تاثیر می‌گذارد. با این نگاه بعد از جدایی نادر از سیمین دیگر دیدگاهم نسبت به آدم‌هایی نظیر حجت عوض شده است.
رابطه‌تان با بازیگران دیگر چگونه بود؟
همیشه این شانس را داشته‌ام که با همکاران خوبی کار کرده‌ام. همه ما در جدایی نادر از سیمین قضاوت‌های شخصی‌مان را در مورد آدم‌ها فراموش کردیم. وظیفه مشخصی داشتیم و باید همان کار را انجام می‌دادیم.
تصمیم‌تان برای فاصله گرفتن از فضای بازیگری، دائمی است یا موقتی؟
موقتی، چون واقعاً به تحقیق، مطالعه و ورزش نیاز دارم.
فکر می‌کنید برای چه مدت؟
برای دو تا چهار سال، به استثنای کارهایی که انجام‌دادنش برایم مهم است.
و کافه‌داری؟
نه، آن کار من نیست. من در "کافه هنر" سهم دارم. سال‌ها کار نکرده‌ام تا در نهایت کافه‌دار شوم و قهوه و چای سرو کنم. خیلی از دوستان تصور کرده‌اند که من آنجا را راه انداخته‌ام تا خودم را به نمایش بگذارم که این تصور اشتباهی است. مایلم فضای پشت دوربین را تجربه کنم و به تجربه فیلم‌سازی علاقمند هستم.
چرا بیشتر بازیگران دوست دارند کارگردان شوند؟
برای این‌که آدم وسوسه می‌شود آن راه را نیز امتحان کند. بستگی به این دارد که در مسیر هنری که در حال طی کردن هستیم، چه میزان علاقمندیم که به تالیف نزدیک شوی.
درج شده در شماره 106نشریه صنعت سینما-15اردیبهشت 1390
مثل تراشیدن تندیس
به نظر می‌رسد دو فیلم درباره الی و جدایی نادر از سیمین فضای جدیدی را در بازیگری برای شما باز کرده و دیگر با تسلط و اِشراف یک بازیگر بزرگ به کارتان ادامه می‌دهید. چگونه با اصغر فرهادی آشنا شدید؟
ممنونم به خاطر لطف و محبتی که ابراز کردید و خدا را شکر می‌کنم که در این دوره دست‌کم هنوز افرادی هستند که دغدغه کاری برایشان مهم است، در صورتی که در خط سیر کاری برخی افراد شاهد هستیم که از جایی به بعد دیگر دغدغه‌های هنری و فرهنگی برایشان رنگ می‌بازد و فقط شغل‌شان باقی می‌ماند. به هر حال پاسخ شما را باید این‌گونه بدهم که اصغر فرهادی در فیلم درباره الی من را شناخت، در حالی که من او را از سال‌ها قبل می‌شناختم.
از کِی؟
من فرهادی را از زمانی که به اتفاق همسرشان در دانشگاه تهران تحصیل می‌کردند، می‌شناختم. همان‌موقع هم او و همسرش جزو نخبه‌های دانشکده هنرهای زیبا بودند. یادم می‌آید خانم بخت‌آور کارگردان نمایشی عروسکی بود به نام "تو را من چشم در راهم سیه گربه". کار شیرین و قشنگی بود. ستاره اسکندری و نیما رئیسی در آن نمایش کار می‌کردند. مربوط به دوره‌ای بود که من در آرزوی امروز بودم.
امروز هم به رغم تحقق آرزوی‌تان، ناراضی به نظر می‌رسید. چرا؟
آخر آن‌موقع فقط به نکات مثبتش فکر می‌کردم و حالا که در فضای واقعی حضور دارم، نکات منفی آن را هم حس می‌کنم و همین مساله کمی برایم آزاردهنده است.
خب؟ می‌گفتید...
بعد، مجموعه داستان یک شهر از تلویزیون پخش شد که به نظرم یکی از بهترین کارهای تلویزیون بود. خیلی دوستش داشتم و از همان‌موقع آن‌چه برایم جالب بود، این بود که همه بازیگران حتی مهمان در آن عالی بازی می‌کردند، در صورتی که گروه محوری مجموعه در مقایسه با بازیگران مهمان به جذابیت آن‌ها نبودند. بعد از آن اصغر فرهادی فیلم‌های رقص در غبار، شهر زیبا و چهارشنبه‌سوری را ساخت. از همان زمان احساس می‌کردم که سینمای فرهادی حرفی برای گفتن دارد و حتماً به پیش گام می‌گذارد و پیشرفت می‌کند. دلم می‌خواست با او کار کنم. ولی می‌دانستم به واسطه آشنایی قبلی، پارتی‌بازی و رابطه‌ای نمی‌شود با او کار کرد، چون فکر می‌کنم که برای رسیدن به آرزوها باید اول خود آدم به اندازه آن آرزو گسترش و بسط پیدا کند. تصور می‌کردم اگر روزی با فرهادی کار کنم، لازم است که او هم من را بشناسد و احساس کند که می‌توانم کاری کنم تا بتواند روی توانایی‌هایم حساب باز کند. او در درباره الی چنین حرکتی کرد. در ابتدا کمی برایش سخت بود، چون جزو بازیگرانی بودم که پیش‌تر چهره‌ام به دلایل حضورم در کارهای مختلف لو رفته بود؛ سریال بازی می‌کردم، برنامه اجرا می‌کردم و این چیزی بود که در ابتدا مدنظر آقای فرهادی نبود.
و احتمالاً بیش از همه، مجری‌گری...
برای هر کارم دلایلی داشته و دارم. به هر حال این رابطه از درباره الی شروع شد. خوشبختانه تجربه خوبی در کنار هم داشتیم. ضمن این‌که احساس کردم با اعتقاد کامل به تفکر و اندیشه‌اش کار کردم.
چطور؟
چون برای اولین‌بار می‌دیدم با کارگردانی مواجه هستم که از هر وجهی برای بهتر شدن نقش به او پیشنهادی می‌دهم، جوابش از اندیشه‌ای که مطرح کرده‌ام خیلی بهتر است.
یعنی تکلیفش با کارش مشخص است؟
کاملاً. این مساله از شناخت کامل او ناشی می‌شود. از این نظر خوشحال بودم که دارم با کسی کار می‌کنم که مستحکم می‌توانم به او تکیه بدهم. پیرو آن همکاری، به جدایی نادر از سیمین رسیدیم. خوبی فرهادی این است که در کارش تعارف ندارد. رفاقت سر جای خودش و کار هم سر جای خودش. پس حضورم در جدایی نادر از سیمین صرفاً به خاطر بازی‌ام در درباره الی شکل نگرفت.
این همکاری دوباره بر پایه چه معیاری شکل گرفت؟
تصور می‌کنم اصغر فرهادی به این سوال خیلی بهتر از من می‌تواند جواب بدهد، ولی آن‌چه اتفاق افتاد این بود که اول قصه را برای من تعریف کرد و گفت تصور می‌کنم تو برای این نقش مناسب هستی.
یعنی از همان ابتدا نقش حجت برای شما مدنظر ایشان بود؟
بله.
قبلاً چنین نقشی را تجربه نکرده بودید؟
نه. البته اوایل کار به فرهادی گفتم من حجت را می‌شناسم، ولی این‌که خودم چقدر بتوانم نمایش‌دهنده‌اش باشم، یک مقدار شک دارم، پس بهتر است تمرین کنیم و اگر دیدی که از شخصیت دور هستم به من بگو. چون کار است و تعارفی در میان نیست. درست است که من قبلاً چنین نقشی را بازی نکرده‌ام؛ ولی برای خلق شهاب حسینی جدید هم نیامده‌ام.
یعنی چه؟
اتفاق مهم در هر کار این است که تفکر و اندیشه‌ای پشت آن باشد. برای من همیشه اندیشه و تفکر فیلمساز مهم است.
مگر پشت هر فیلمی به ادعای سازندگانش تفکر وجود ندارد؟
چرا. اما این تفکر چگونه در فیلم منعکس می‌شود مهم است. چون هر حرکت هنری تابع اندیشه است. باید دید آن اندیشه در چه راستایی حرکت می‌کند. خداوند به اصغر فرهادی برای دیدن کاستی‌های اجتماع و مسائل و پیچش‌هایش، دید بسیار دقیقی عطا کرده است. به همین دلیل جزئیات را خیلی خوب می‌شناسد و همین اندیشه در فیلم مستتر است. یعنی در حد حرف و ادعا باقی نمی‌ماند.
به هر حال فرهادی در این سال‌ها پدیده سینمای ما است...
خودش حتماً به این می‌اندیشد که چیزهایی در وجودش به ودیعه نهاده شده و مسئولیتش را درک کرده است، مسئولیتش برای آگراندیسمان کردن بخش‌هایی از زندگی که تاثیرگذار است.
به نظر من هم هنر اصلاً جزئیات است و همین توجه دقیق به جزئیات، فیلمش را متفاوت کرده است.
مسلماً. به همین خاطر اصغر فرهادی این‌طور می‌اندیشد. او در تحقیق برای کارش زمان می‌گذارد. از قبل به تاثیر کارش فکر می‌کند، نه این‌که چون بخواهد بگوید من فیلمساز بزرگی هستم، پس باید این کار را انجام بدهم. او صادقانه به تاثیر کارش فکر می‌کند و در نهایت می‌شود آن‌چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. به طور مثال برای گریم بنده در مجموع برای رسیدن به نتیجه مورد نظر حدود سی ساعت وقت صرف شد.
چرا؟
به خاطر این‌که جزئیات مهم بود. اصغر فرهادی میلی‌متری کارش را جلو می‌برد.
خب، حتماً شما هم به عنوان بازیگر به این قضیه اهمیت می‌داده‌اید. لابد مثل خیلی از همکاران‌تان صبح سر یک سریال، ظهر سر یک تله‌فیلم و شب هم سر یک فیلم نیستید. این‌طور نیست؟
اصلاً این کار با این چیزها جور درنمی‌آید. الان اگر به برخی از بازیگران تلفن کنند و پیشنهاد بازی دهند، نمی‌پرسند که چه جور فیلمنامه و چه فیلمی است؛ اول می‌پرسند چقدر دستمزد می‌دهی یا فلان‌قدر دستمزد می‌گیرم. اگر موافقید می‌آیم کار می‌کنم. بگذریم، بهتر است از این حرف‌ها نزنیم! در نهایت می‌خواهم بگویم آن اسلوبی که اصغر فرهادی از زمانی که اندیشه در ذهنش شکل می‌گیرد تا زمانی که به اجرا درمی‌آید را اگر هر فیلم‌سازی رعایت کند، 80 تا 85 درصد نتیجه کارش مطلوب می‌شود.
چگونه بعد از اتودهای متعدد، شخصیت حجت شکل گرفت؟
به هر حال وقتی من نقش حجت را بازی می‌کردم، شهاب حسینیِ با کوله‌باری از تجربه مدنظرم نبود. من به حجتی فکر می‌کردم که مابه‌ازهای بسیاری در جامعه دارد. اگر بازار بروید، حجت‌های زبادی می‌بینید که دارند با موتور مسافرکشی می‌کنند، یا در میدان راه‌آهن و شوش آدم‌های زیادی نظیر حجت می‌بینید. آن‌وقت من کور بودم اگر این نقش را بد بازی می‌کردم. مگر می‌شود چنین آدم‌هایی اطراف آدم باشند و آن‌ها را نبینیم؟ اجرای لحظه به لحظه‌اش هم مهم بود. بازیگرانی که با اصغر فرهادی کار می‌کنند این را می‌دانند که او اعتقاد به کار را در آدم به وجود می‌آورد. در اغلب پروژه‌هایی که در آن‌ها حضور دارم، یکی از کارهایی که می‌کنیم اجرای نقش است، بقیه‌اش بیشتر فضای مجازی است. در صورتی که همه ما به خاطر فضای حقیقی که همان کار است دور هم جمع می‌شویم. ولی در کار اصغر فرهادی کار مجازی وجود ندارد. از صبح که سر صحنه حضور پیدا می‌کنید، می‌دانید که فقط کار است. یعنی دوباره حجت و راضیه و نادر و سیمین آمدند. دیگر همه‌چیز شروع شد. در واقع ما مثل آشناهای درجه‌یک نقش‌ها می‌شویم که در بحران خانوادگی آن‌ها سهیم هستیم. اگر خدای نکرده برای یکی از اطرافیان‌مان مشکلی پیش بیاید، همه درگیرش می‌شویم و فکر و ذکرمان همان مشکل می‌شود.
می‌خواهید بگویید پشت صحنه این فیلم هم با کارهای دیگر تفاوت داشت؟
تا حدود زیادی بله. وقتی به فیلم‌های اصغر فرهادی نگاه می‌کنید، قضیه متفاوت می‌شود. با توجه به شرایط مرسوم فیلم‌سازی، فیلم‌نامه‌ای مثل درباره الی باید زیر سی روز فیلمبرداری شود یا فیلم‌نامه‌ای مثل جدایی نادر از سیمین قاعدتاً چهل یا چهل و پنج روز. اما هر کاری که فرهادی انجام می‌دهد به طور متوسط سه تا چهار ماه زمان می‌بَرَد.
چرا؟
به دلیل این‌که جزئیات برایش اهمیت دارند و از کنار کارها سرسری رد نمی‌شود. با این حال خستگی وجود ندارد و از کار لذت می‌بریم. مثل تراشیدن تندیس زیبایی است که هر چه کامل‌تر شود، وجد آدم هم بیشتر می‌شود. سر کاری بودم که وقتی صبح چشمم را باز کردم، از خدا سکته خواستم که بتوانم یک ماه استراحت کنم تا نروم در کار. ولی سر کار فرهادی این اشتیاق وجود دارد که جلوتر از زنگ ساعت از خواب بیدار شوم.
برگردیم به صحبت‌تان در مورد اتودهای بازی حجت.
همان‌طور که عرض کردم حجت مابه‌ازاهای بیرونی زیاد دارد. در روایت هست از دری که فقر وارد می‌شود، از در دیگر ایمان بیرون می‌رود. این موضوعی است که خیلی‌ها با آن درگیر هستند. در واقع ما در جدایی نادر از سیمین می‌بینیم به رغم همه آن مشکلاتی که وجود دارد، قسم قرآن تعیین‌کننده است.
و اصلاً مفهوم فیلم درباره دروغ و قضاوت است. نکوهیده‌ترین صفت در دین ما دروغ‌گویی است و تا پایان فیلم بر این مساله تکیه می‌شود.
همین‌طور است. این صفت نکوهیده است، چون دروغ‌گویی باور انسان را دچار تزلزل می‌کند. وقتی انسان باورش را نسبت به چیزی از دست می‌دهد، ناامید می‌شود و هر جا که امید نباشد، شیطان لانه کرده است. ناامیدی تنها تیر خلاص به زندگی انسان است.
خب، رسیدیم به این‌که حجت در ذهن شما خلق شد و اجرایش کردید...
به هر جهت ما دیگر آن‌قدر آماده شده بودیم که دیگر احساسات فیلم در ما جاری و ساری شده بود. دست‌آخر هم اصغر فرهادی رتوش‌های نهایی را انجام می‌داد. من در درباره الی برای نخستین‌بار تجربه جالبی را کسب کردم. برای اولین‌بار دیدم که اصول و روش‌هایی که در تئاتر مورد استفاده بازیگر قرار می‌گیرد در فیلم هم استفاده می‌شود، چون فرهادی در واقع ریشه تئاتری دارد.
... تحصیلکرده رشته تئاتر است.
بله، کار نمایشی انجام داده است. حالا آن اصول را گلچین کرده و چیزهایی که فکر می‌کرده به دردش می‌خورد را با خودش وارد فضای سینما کرده است. یکی از آن روش‌ها پیش‌تولید بازیگری است.
یعنی چه؟
یعنی این‌که بازیگر هم مثل صحنه، لباس و تولید قبل از شروع فیلمبرداری به استقبال کارش می‌رود. در جاهای دیگر معمولاً اتفاق نهایی، تمرین دورخوانی است، این‌که گروه بازیگران دور هم جمع شوند، راجع به کار حرف بزنند، تحلیل کنند یا صحنه‌هایی را اتود بزنند که در فیلمنامه نیست. در درباره الی صابر اَبَر و خانم ترانه علیدوستی صحنه مشترکی با هم نداشتند، ولی اتودهای متفاوتی با هم تمرین کردند.
در حالی که در هیچ جای فیلم این اتودها دیده نمی‌شود؟
بله. یا مثلاً کسی هم نمی‌داند که قبلاً میان احمد و سپیده رابطه عاطفی وجود داشته است. هیچ‌جا گفته نمی‌شود، ولی این مساله در فیلم حس می‌شود که این محصول همان اتودهای پیش از کار است.
اتفاقاً در جدایی نادر از سیمین هم این موقعیت را داریم. در سکانسی که راضیه دنبال پدر به خیابان می‌رود، فقط می‌بینیم که پدر مقابل کیوسک روزنامه‌فروشی است و راضیه هم از میان اتومبیل‌ها در خیابان رد می‌شود. هیچ اتفاقی نشان داده نمی‌شود، ولی ما به عنوان تماشاگر فاجعه‌ای را حس می‌کنیم و البته آن را زیاد جدی نمی‌گیریم، تا به مرور و به‌تدریج در ادامه فیلم متوجه صحنه تصادف می‌شویم و متوجه می‌شویم احساس‌مان دروغ نبوده است.
بله، همین‌طور است. حالا چیز دیگری را خدمت شما بگویم. در همان سکانس، صحنه تصادف در فیلمنامه وجود داشت و حتی آن را فیلمبرداری هم کردند. یعنی اتومبیل با راضیه برخورد پیدا می‌کند و او زمین می‌خورد که البته مشکلی برایش پیش نمی‌آید و بلند می‌شود. ولی چون ممکن بود این اطلاعات تماشاگر را جلو بیندازد، فکر می‌کنم اصغر فرهادی در مرحله تدوین تصمیم گرفت که اتفاق طوری دیگر نشان داده شود که در فیلم می‌بینید.
اگر آن صحنه طبیعی درنمی‌آمد، تمرکز و حواس تماشاگر پرت می‌شد و ممکن بود دیگر با لکنت فیلم را دنبال کند.
کاملاً. حالا می‌بینید که با همین امکانات، فیلمی ساخته می‌شود که هویت دارد. حالا دیگر خوشبختانه شاهد فقط دو جنس آثار در سینمایمان نیستیم؛ آن‌هایی که به درد اکران محلی و داخلی می‌خورند و آن‌هایی که می‌روند و جایزه می‌گیرند. حالا جایزه خرس طلایی جشنواره برلین را به اصغر فرهادی می‌دهند و هم جایزه جشنواره فیلم فجر را و هم منتقدان از فیلمی خوش‌شان می‌آید و هم مردم عادی. این نشانه این است که هویت واقعی سینمای ایران ثبت شده است.
در روند بازی‌تان در ابتدا در بانک، آدمی با ویژگی‌های مثبت می‌بینیم که به خاطر خانواده‌اش دنبال کار است. بعد در بیمارستان به خاطر آسیب دیدن همسرش در مواجهه با نادر با آدم گنگ و گیجی برخورد می‌کنیم و در ادامه با آدمی عصبی، خسته و پرخاشگر. رج زدن پلان‌ها و سکانس‌ها چگونه بود؟
در مورد تمام این صحنه‌ها فکر شده، نه این‌که بنشینیم و بگوییم حالا قدم بعدی چیست؟ کلیت آن‌قدر درست شکل گرفته بود که ادامه کار بدون لکنت انجام شد. دقیقاً حس راننده‌ای را داشتم که برای رکورد زدن تلاش می‌کند و ضمن این‌که به این فکر می‌کند که باید رکورد بزند، میزان سرعتش را کنترل می‌کند و ناخودآگاه حواسش به کلاچ و ترمز و موانع راه هم است. حس عجیبی را در بازیگری کشف کردم. احساس می‌کنم بازیگر از جاهایی به اصطلاح سامورایی‌ها باید هاراکیری کند، یعنی جایی هست که باید تمام آموخته‌هایش را که به خاطرش زحمت کشیده کنار بگذارد و قربانی کند. باید این توان را در خودش پیدا کند که درخت آزمون و خطاهایش را قطع کند. به چه دلیل؟ به دلیل این‌که از مرزی به بعد، کنش‌ها، واکنش‌ها و حرکت‌های حساب‌شده می‌شود ضدارزش برای بازیگر.
ایده این شکل از عصبانیت چگونه در ذهن و بازی شما شکل گرفت؟
از جایی به بعد دیگر بازیگر وقتی بازی می‌کند مثل زندگی چیزی یادش نمی‌ماند. مثلاً من یادم نمی‌آید ده دقیقه پیش که با شما صحبت می‌کردم، شکل حرکت دستانم چگونه بود. این‌که چرا موقع عصبانیت، یکی از واکنش‌های بارز حجت، زدن توی سرش است، علتش این است که در جایی از فیلم می‌گوید: «من وقتی عصبانی می‌شوم، نمی‌توانم مثل این آقا حرف بزنم».
موقعی که سرتان را به در می‌زدید هم همین گونه بود؟
آن اتفاق در لحظه به وجود آمد. تک‌تک لحظه‌ها را یادم نمی‌آید، ولی در نهایت زدم. مثل سِیلی که موجش می‌آید و آدم را می‌بَرَد، مرا هم بُرد. حجت می‌داند که زنش را دوست دارد. او خلافکار نیست. می‌داند بدهکار است، ولی بزه‌کار نیست. این آدم‌ها، آبرودار و شریف هستند. بنابراین آدم‌ها اگر در زندگی خصوصی‌شان مشکلی نداشته باشند، با زن و بچه‌شان با شرافت زندگی می‌کنند.
بحران‌هایی که در نقش‌ها تجربه می‌کنید، آیا وارد زندگی خصوصی‌تان هم می‌شود؟ مثل اتفاقی که برای سوزان هیوارد در می‌خواهم زنده بمانم افتاد؟
بله، این بحران‌ها به بحران‌های زندگی بازیگر اضافه می‌شود. البته بحران همیشه توفان و مشکلات عجیب وغریب نیست. بحران زمانی است که بازیگر در موقعیت خاصی قرار می‌گیرد و باید آن را مدیریت کند.
در فیلم‌سازی چطور؟
اصلاً فیلم‌سازی یک بحران است و کارگردان مدیریت بحران را برعهده دارد. چیزی که شما به آن اشاره کردید، شاید به این علت باشد که این‌نوع از بازیگران خودشان را خیلی تافته جدابافته از متن زندگی نمی‌دانند و مثل هر آدمی تعدادی سوالات ابدی و ازلی برایشان مطرح است. به همین دلیل بعد از این‌که من به عنوان بازیگر با حقیقت حجت آشنا می‌شوم، افسردگی این حقیقت تلخ همراهم می‌شود. یادم می‌آید یکی دیگر از نقش‌هایی را که بازی کردم و روی زندگی‌ام تاثیر گذاشت، شخصیت شهاب در سریال تب سرد بود؛ آدمی که ورشکسته شده و در عین حال بلندپرواز است که برای این‌که کم نیاورد به کاری احمقانه دست می‌زند و در نهایت در آن غرق می‌شود. به نظرم به همین دلیل، تاثیر کشف واقعیت‌ها بر بازیگر تاثیر می‌گذارد. با این نگاه بعد از جدایی نادر از سیمین دیگر دیدگاهم نسبت به آدم‌هایی نظیر حجت عوض شده است.
رابطه‌تان با بازیگران دیگر چگونه بود؟
همیشه این شانس را داشته‌ام که با همکاران خوبی کار کرده‌ام. همه ما در جدایی نادر از سیمین قضاوت‌های شخصی‌مان را در مورد آدم‌ها فراموش کردیم. وظیفه مشخصی داشتیم و باید همان کار را انجام می‌دادیم.
تصمیم‌تان برای فاصله گرفتن از فضای بازیگری، دائمی است یا موقتی؟
موقتی، چون واقعاً به تحقیق، مطالعه و ورزش نیاز دارم.
فکر می‌کنید برای چه مدت؟
برای دو تا چهار سال، به استثنای کارهایی که انجام‌دادنش برایم مهم است.
و کافه‌داری؟
نه، آن کار من نیست. من در "کافه هنر" سهم دارم. سال‌ها کار نکرده‌ام تا در نهایت کافه‌دار شوم و قهوه و چای سرو کنم. خیلی از دوستان تصور کرده‌اند که من آنجا را راه انداخته‌ام تا خودم را به نمایش بگذارم که این تصور اشتباهی است. مایلم فضای پشت دوربین را تجربه کنم و به تجربه فیلم‌سازی علاقمند هستم.
چرا بیشتر بازیگران دوست دارند کارگردان شوند؟
برای این‌که آدم وسوسه می‌شود آن راه را نیز امتحان کند. بستگی به این دارد که در مسیر هنری که در حال طی کردن هستیم، چه میزان علاقمندیم که به تالیف نزدیک شوی.
درج شده در شماره 106نشریه صنعت سینما-15اردیبهشت 1390
نظر امین تارخ در مورد بازی بازیگران جدایی نادر از سیمین
امین تارخ دیشب در مراسم اولین شب تهیه کنندگان سینمای ایران متنی را در مورد بازی بازیگران فیلم های جشنواره 29 فجر خواند که بخشی از ان که مربوط به فیلم جدایی نادر از سیمین می شود را در زیر بخوانید :
لیلا حاتمی
بیرحمی است چنانچه نگوییم لیلا حاتمی به نسل خود حساسیت آموخت و مسئولیت، هنرمندی که زندگی را از طریق نمایش به زیبایی ارایه کرد، او وارث عشقی است که پدر به سینمای ایران بخشید. زنده باد، یاد آن زنده یاد که یادگاری از خود به جای گذاشت که تا جان در بدن داریم قدر او می‌دانیم. او که پیچیدگی شخصیت را با ظرافیتی هنرمندانه و عشقی فراوان به دل و جان تماشاگر نشاند، در سعادت آباد خوش درخشید اما در جدایی نادر از سیمین بسیار حساس‌تر پر وسواس‌تر و عاشق‌تر می‌نمود، عشق به بازیگری تا آنجا که بغض او بغض بیننده را بواقع می‌تراکند. یک بازی سراسر زندگی و نمایش، که کار بازیگر اینست.
لیلا را گفتیم
اما شهاب. شهاب حسینی، او چون شهاب آمد و می‌رفت که شهاب گونه نیز برود اما الحق از سر هوشی سرشار و دلی پاک نه فقط شانس، چرخشی کرد تا ستاره باشد و ستاره بماند و با ظرافتی خلاقانه درکی عمیق و شناختی صحیح از شخصیت، ماندگاری خویش، تضمین کند.
پیمان معادی، ظاهرا میل به کارگردانی دارد اما یادگاری خوش از خود بجای گذاشت، باور پذیر، خلاق، با صدا و بیانی در خور هنرپیشه‌ای حرفه‌ای.
ساره بیات چنان می‌نمود که تصمیم گرفته شخصیت را به باور بنشاند، هر گاه خواست باور کردیم و هر گاه تصمیم گرفت دروغگو یافتمیش و آنگاه که باید، اشکمان را در آورد و هر گاه خواست صادق دیدمش و به ما آموخت که هر آدمی، راستگوی صرف نیست شاید که گاه، به مصلحت دروغ بگوید و گاه به مصلحت، راست، پیچیدگی دارد در عین سادگی و این همه به زیبایی تمام در بازی او نمایان بود.
سارینا فرهادی،با سن و سالی اندک کوهی از احساس و درک و شعور را نمایش داد.
و یا سهی بانو ذوالقدر که نقشی کمرنگ داشت اما باور پذیر می‌نمود و متمرکز.
مراسم شب تهیه کنندگان + جشنواره فیلم شهر + جدایی نادر از سیمین
راهیابی «جدایی نادر از سیمین» به بخش رقابتی جشنواره‌ی سیدنی
فیلم «جدایی نادر از سیمین» به کارگردانی اصغر فرهادی به بخش رقابتی جشنواره فیلم سیدنی راه یافت.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، برگزارکنندگان جشنواره فیلم سیدنی امروز (چهارشنبه) فهرست فیلم‌های حاضر در بخش رقابتی این فستیوال را با حضور برنده خرس طلای جشنواره برلین اعلام کردند.
در بخش رقابتی فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی یکی از نامزدهای اصلی دریافت جایزه 60 هزار دلاری بهترین فیلم بخش رقابتی است.
برنده خرس طلای بهترین فیلم و دو خرس نقره‌ای برای مجموعه بازیگران از جشنواره برلین تابستان امسال در کشورهای بلژیک، هلند، سوئیس، انگلیس، ایتالیا، فرانسه و آلمان نمایش خواهد یافت.
فیلم «جدایی نادر از سیمین» به کارگردانی اصغر فرهادی به بخش رقابتی جشنواره فیلم سیدنی راه یافت.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، برگزارکنندگان جشنواره فیلم سیدنی امروز (چهارشنبه) فهرست فیلم‌های حاضر در بخش رقابتی این فستیوال را با حضور برنده خرس طلای جشنواره برلین اعلام کردند.
در بخش رقابتی فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی یکی از نامزدهای اصلی دریافت جایزه 60 هزار دلاری بهترین فیلم بخش رقابتی است.
برنده خرس طلای بهترین فیلم و دو خرس نقره‌ای برای مجموعه بازیگران از جشنواره برلین تابستان امسال در کشورهای بلژیک، هلند، سوئیس، انگلیس، ایتالیا، فرانسه و آلمان نمایش خواهد یافت.
نشان عالی برای میرکریمی، فرهادی، میری و داودنژاد
در بخشی از مراسم، «امین تارخ» با قرائت متنی از بازی برخی بازیگران تمجید کرد.
در این متن از بازی بازیگرانی چون رضا عطاران، ویشکا آسایش، مانی
حقیقی، لیلا حاتمی، حامد بهداد، مهناز افشار، حسین یاری، امیر آقایی، شهاب
حسینی، پیمان معادی، ساره بیات، سارینا فرهادی، سعید پورصمیمی، رضا
کیانیان، اصغر همت، نگار جواهریان، مهتاب کرامتی، احمد مهران‌فر، صابر ابر و
حبیب رضایی تعریف و تمجید شد.
تارخ در این متن به بازی روان طناز طباطبایی، رضا داوودنژاد و مادربزرگ‌های فیلم مرهم اشاره کرد و از فاطمه معتمد آریا، مهدی هاشمی، رضا کیانیان، گلچهره سجادیه، عزت‌الله انتظامی و خسرو شکیبایی یاد کرد.
تارخ در این متن به بازی روان طناز طباطبایی، رضا داوودنژاد و مادربزرگ‌های فیلم مرهم اشاره کرد و از فاطمه معتمد آریا، مهدی هاشمی، رضا کیانیان، گلچهره سجادیه، عزت‌الله انتظامی و خسرو شکیبایی یاد کرد.
اسامی 27 فیلم سینمایی بخش مسابقه جشنواره فیلم شهر اعلام شد
*شهاب حسینی با 4 فیلم در جشنواره فیلم شهر
اسامی 27 اثر بلند سینمایی حاضر در بخش رقابتی چهارمین جشنواره فیلم شهر از سوی دبیرخانه چهارمین جشنواره فیلم شهر اعلام شد.
به گزارش خبرگزاری مهر، فیلم های سینمایی "گزارش یک جشن" به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا ، "لطفا مزاحم نشوید" اثر محسن عبدالوهاب، "مرهم" به کارگردانی علیرضا داوود نژاد ،"ملاقات" اثری مشترک از شاپور قریب ، عباس رافعی و هادی مقدم دوست، "ورود آقایان ممنوع" به کارگردانی رامبد جوان ،"هفت دقیقه تا پاییز" به کارگردانی علیرضا امینی و "یه حبه قند" به کارگردانی رضا میرکریمی از جمله آثار حاضر در بخش رقابتی فیلم های بلند سینمایی در چهارمین جشنواره فیلم شهر هستند.
پیش از این فیلم های "سیزده 59 "به کارگردانی سامان سالور، "اسب حیوان نجیبی است"، کاری از عبدالرضا کاهانی "آتشکار" به کارگردانی محسن امیریوسفی، "آقایوسف" اثر دکتر علی رفیعی، "آلزایمر" به کارگردانی احمدرضا معتمدی، "آینه های روبرو" اثر نگار آذربایجانی، "بیداری رویاها" به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر، "جدایی نادر از سیمین" به کارگردانی اصغر فرهادی و "جرم" به کارگردانی مسعود کیمیایی اعلام شده بود.
همچنین فیلم های "حوالی اتوبان" به کارگردانی سیاوش اسعدی "سعادت آباد" و "کتاب قانون" آثاری از مازیار میری، "سوپراستار" کاری از تهمینه میلانی، "سوت پایان" به کارگردانی نیکی کریمی، "طبقه سوم" اثر بیژن میرباقری ،"طلا و مس" به کارگردانی همایون اسعدیان، "طهران تهران" اثری مشترک از داریوش مهرجویی و مهدی کرم پور، "فصل باران های موسمی" به کارگردانی مجید برزگر، "قصه پریا" اثر فریدون جیرانی و "اینجا بدون من" کاری از بهرام توکلی به عنوان آثار رقابتی این بخش اعلام شده بود.
عزت اله انتظامی، امین تارخ، ناصر عنصری، اکبر نبوی، محمد بزرگ نیا، واروژ کریم مسیحی و مجتبی راعی داوری آثار مذکور را در این بخش برعهده دارند.
به گزارش خبرگزاری مهر، فیلم های سینمایی "گزارش یک جشن" به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا ، "لطفا مزاحم نشوید" اثر محسن عبدالوهاب، "مرهم" به کارگردانی علیرضا داوود نژاد ،"ملاقات" اثری مشترک از شاپور قریب ، عباس رافعی و هادی مقدم دوست، "ورود آقایان ممنوع" به کارگردانی رامبد جوان ،"هفت دقیقه تا پاییز" به کارگردانی علیرضا امینی و "یه حبه قند" به کارگردانی رضا میرکریمی از جمله آثار حاضر در بخش رقابتی فیلم های بلند سینمایی در چهارمین جشنواره فیلم شهر هستند.
پیش از این فیلم های "سیزده 59 "به کارگردانی سامان سالور، "اسب حیوان نجیبی است"، کاری از عبدالرضا کاهانی "آتشکار" به کارگردانی محسن امیریوسفی، "آقایوسف" اثر دکتر علی رفیعی، "آلزایمر" به کارگردانی احمدرضا معتمدی، "آینه های روبرو" اثر نگار آذربایجانی، "بیداری رویاها" به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر، "جدایی نادر از سیمین" به کارگردانی اصغر فرهادی و "جرم" به کارگردانی مسعود کیمیایی اعلام شده بود.
همچنین فیلم های "حوالی اتوبان" به کارگردانی سیاوش اسعدی "سعادت آباد" و "کتاب قانون" آثاری از مازیار میری، "سوپراستار" کاری از تهمینه میلانی، "سوت پایان" به کارگردانی نیکی کریمی، "طبقه سوم" اثر بیژن میرباقری ،"طلا و مس" به کارگردانی همایون اسعدیان، "طهران تهران" اثری مشترک از داریوش مهرجویی و مهدی کرم پور، "فصل باران های موسمی" به کارگردانی مجید برزگر، "قصه پریا" اثر فریدون جیرانی و "اینجا بدون من" کاری از بهرام توکلی به عنوان آثار رقابتی این بخش اعلام شده بود.
عزت اله انتظامی، امین تارخ، ناصر عنصری، اکبر نبوی، محمد بزرگ نیا، واروژ کریم مسیحی و مجتبی راعی داوری آثار مذکور را در این بخش برعهده دارند.
چهارمین جشنواره فیلم شهر با رویکرد شهری انسانی برای انسان شهری از 18 تا 31 اردیبهشت ماه در تهران و گیلان برگزار می شود.
عکس متین حیدرنیا با شهاب حسینی + نقد مستند همسفران الی
فرهنگ > سینما - مهرزاد دانش
چهارشنبه 14 اردیبهشت، فیلم مستند «همسفران» ساخته مشترک حمید قربانی و مریم نراقی، در یک تک‌سئانس در سینما آزادی اکران شد. این مستند، مروری بر موقعیت‌ها و اتفاقات و فضای پشت صحنه فیلم سینمایی «درباره الی...» است و سازندگان آن نیز جزو گروه کارگردانی اثر بوده‌اند و در فیلم جدید اصغر فرهادی، «جدایی نادر از سیمین» نیز همین سمت را داشتند. این مستند با استقبال فراوان مخاطبان رو به رو شد و بنا بر همین علت، قرار است چهارشنبه 21 اردیبهشت مجددا اکران شود. به این مناسبت، در یادداشت حاضر نگاهی اجمالی به مستند مزبور می‌اندازیم.
قبل از هر چیز باید گفت ساخت مستندی راجع به یک اثر یا شخصیت محبوب و معتبر دشواری‌های خاص خود را دارد که عمدتا در دو جنبه جلوه‌گر است. نخست آن که آن پدیده محبوب چنان در دل و ذهن مخاطبان جای باز کرده که هر طرفداری بر این پندار خواهد بود که مستند مربوطه حتی‌الامکان نزدیک به برداشت‌های او باید باشد.
فیلمی همچون «درباره الی...» قطعا برای دوستدارانش از جنبه‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته و اگر کسی که دارد مستندی درباره‌اش می‌سازد بنا بر برداشت و ذوق و سلیقه و دیدگاه خود، برخی از این جنبه‌ها را کمتر یا بیشتر لحاظ کند، امکان فراوان دارد که کارش مورد پسند قرار نگیرد.
مستندساز اگرچه کارش ترسیم حداکثری واقعیات است، اما کادر و فضای محدود سینما و تصویر ناخواسته بخشی از واقعیت‌ها را حذف می‌کند و بر برخی تمرکز بیشتر وارد می‌آورد. چنین فرایندی خواه‌ناخواه ، قضاوت نهایی مخاطب را به مستند، سخت می‌کند.
از طرف دیگر فرهادی و فیلمش از نام‌های ماندگار در هنر و فرهنگ معاصر این دیارند و شدت تلألو حضورشان می‌تواند سایر جنبه‌های پیرامونی را تحت‌الشعاع قرار دهد. به عبارت دیگر مستندساز هر چقدر هم کارش مطلوب و ارزشمند باشد، سایه سنگین سوژه ممکن است همچنان او و مستندش را در حاشیه قرار دهد و موقعیت خود را مجددا بازسازی و متجلی کند. مانند آن که یک عکاس خبره از منظره‌ای بسیار زیبا، عکاسی کند و خلاقیت و توانمندی فراوان در تعیین کادر و زاویه و فاصله و نور به خرج دهد، اما منظره چنان چشمگیر باشد که عکاس به نظر نیاید و توجه همگان به خود تصویر منظره جلب شود تا هنر عکاس در ثبت آن.
حاصل کار قربانی و نراقی خوشبختانه تا حد زیادی این دشواری‌ها را پشت سر گذاشته است. شاید یکی از دلایل این امر، نزدیکی این دو، به فرهادی و فیلمش بوده که به اقتضای مسئولیت‌شان در جزء جزء «درباره الی...» حضوری جدی داشته‌اند و فراز و نشیب‌های متداول را به خوبی می‌شناخته‌اند و در گزینش قطعات مورد نظرشان با آگاهی و درایت عمل کرده‌اند.
یکی از مهمترین جنبه‌های این مستند، فرم روایی آن است که همگام با الگوی روایی خود «درباره الی...» آغاز می‌شود و به اوج می‌رسد و فرجام می‌یابد. در مستندهای تک‌نگارانه از یک فیلم یا فیلمساز معمولا روال این است که از نقطه آغازین طراحی پروژه سینمایی بررسی انجام می‌شود؛ مثلا ایده اولیه چگونه شکل گرفت، فیلمنامه چطور نوشته شد و مراحل بعدی...اما در «همسفران» از این قالب کلیشه‌ای فاصله گرفته شده است.
نراقی و قربانی با همان صحنه فریاد در تونل شروع می‌کنند و با اقامت در ویلای کنار دریا ادامه می‌دهند و به تناسب بافت حاکم بر سکانس‌های برگزیده‌شان در این توالی منطقی، یکی از جنبه‌های کارگردانی فرهادی و هنرمندی سایر عوامل کار را مطرح می‌سازند. مثلا به موازات سکانس دویدن بچه‌ها به سمت مردان در حال بازی والیبال، عنصر چگونگی کار کردن با بازیگران خردسال مطرح می‌شود و یا همگام با سکانس جست‌و‌جوی آرش در دریا، شیوه فیلمبرداری زیر آب و یا روی تلاطم امواج مورد بررسی قرار می‌گیرد و یا موقع نمایش سکانس تصمیم‌گیری شخصیت‌های فیلم برای گفتن یا نگفتن حقیقت به علیرضا، بحث میزانسن به تأکید گذاشته می‌شود.
همچنین در هر سکانسی که یکی از بازیگران حضور چشمگیرتری دارد، نوبت صحبت‌های خود بازیگر می رسد که راجع به کارش اظهارنظر کند. این شیوه هوشمندانه روایی هم واجد تمهید مرور بر فیلم اصلی است و هم با قالبی دینامیک توجه مخاطب را برای تعقیب گزیده‌های پشت صحنه‌ای بیشتر برمی‌انگیزد.
نکته دیگر خلاقیت‌هایی است که سازندگان همسفران در تداعی‌سازی حس و حال صحنه‌های «درباره الی...» با فضای جاری در پشت صحنه‌های مربوطه به خرج داده‌اند. مثلا ایده فست‌موشن پشت صحنه سکانس تصمیم‌گیری جمع راجع به علیرضا و یا تمهید اسلوموشن پشت صحنه سکانس سر رسیدن علیرضا به محوطه خارجی ویلا، به خوبی در انتقال سپهر احساسی مورد نظر نقش موثر داشته‌اند.
نکته بعدی آن که نراقی و قربانی به خوبی نکاتی را از مجموعه موقعیت‌های پشت‌صحنه‌ای استخراج کرده‌اند که به خوبی می‌تواند در فراگردی آموزشی و تخصصی قرار گیرد. در تصاویر پشت صحنه‌ای معمولا تمایل بر آن است تا از خرابکاری‌ها و نمک‌ریزی‌ها و موقعیت‌های خنده آور و مفرح استفاده شود ( چند روز قبل داشتم برای دوستی تعریف می کردم که به تماشای این مستند رفته‌ام فوری پرسید «خب گاف‌های فرهادی و بازیگرها چی بود؟ گلشیفته و ترانه کجا خرابکاری کردند؟» این سئوال ها نشان می‌دهد کثرت مستندهای سطحی این چنینی تا چه حد بر ذائقه و انگاره مخاطبان تأثیر مخرب گذاشته است)، اما کار سازندگان «همسفران» از این روال سطحی بسیار دور است.
هر سینمادوست یا دانشجوی سینما با تماشای این مستند می‌تواند نکات نابی را در امر کارگردانی و...بیاموزد که در فضاهای تئوریک و آکادمیک ممکن است خبری از آن‌ها نباشد. این نکته‌های ناب حتی در فضاهای مفرح هم چشمگیر است. مثلا ضرب گرفتن خود فرهادی با آواز «دریا دریا» و یا ادای شمشیربازی سامورایی‌ها بعد از سکانس رقص یا کلنجار رفتن با پسرک خردسال درباره نحوه نادرست ادای کلمه پانتومیم، اگرچه ظاهری خنده‌آور و شوخ دارند، اما در بطن خود یاد می‌دهد که چگونه یک کارگردان کارکشته و مسلط برای اجرای بهتر صحنه مورد نظرش از شوخی‌هایی معطوف به تخلیه انرژی‌های مازاد بهره می‌برد.
مستند «همسفران» ظرافت‌های متعددی چه در فرم ساختاری و روایی و بصری‌اش به مثابه اثری مستقل و چه در بازنمایی خلق اثری باشکوه در سینمای ایران دارد که نشانگر دقت نظر نراقی و قربانی در ثبت و گزینش و روایت‌گویی است. شاید ارائه این توانمندی، اذهان علاقه‌مند را متوجه این واقعیت کند که فیلم شاخصی همچون «درباره الی...» اگرچه امتیازهایش تا حد بسیار زیادی مربوط به خود نویسنده و کارگردانش است، اما بدون وجود گروه کارگردانی قابلی که شرایط پیرامونی و بسترهای درونی را مهیا برای پیاده شدن نظرهای فیلمساز کند، کمال مطلوب محقق نخواهد شد. این نیز یکی از آموزه های جدی «همسفران» است.
عکس سهند جاهدی با شهاب حسینی در پشت صحنه سرزمین کهن
عکس سهند جاهدی با شهاب حسینی در پشت صحنه سرزمین کهن
استانه 40 سالگی با خاطرات و خوشی ها و ترس های شهاب حسینی
در شماره جدید مجله چلچراغ
استانه 40 سالگی با خاطرات و خوشی ها و ترس های شهاب حسینی
