«تعبیر خواب» مرز میان سینما و تلویزیون
ایمان شرافتی
روز جمعه سوم آذر مصادف با شب نهم محرم، تله فیلم «تعبیر خواب» به کارگردانی رضا دادویی از شبکه یک پخش شد که از جهات بسیاری حایز اهمیت به شمار میرود. بر خلاف عرف رایج انبوهی از فیلمهای تلویزیونی یا تله فیلمها که معمولاً برخلاف فیلمهای سینمایی یا سریالها در سکوت خبری ساخته میشوند و در سکوت کامل هم پخش میشوند، تله فیلم مورد نظر از مدتها قبل با تأخیر در پخش خود، بحثبرانگیز و خبرساز شد. حضور بازیگر گزیدهکاری چون شهاب حسینی و تدوینگر کارکشتهای چون نازنین مفخم در کنار سایر عوامل حرفهای نشان از اثری متفاوت داشت. گویا قرار بوده این فیلم که محصول شبکه اول سیما و موسسه ناجی هنر است، به مناسبت هفته ناجا تولید شده و در همین هفته هم روی آنتن برود. اما عدم پخش آن در زمان مقرر، علیرغم اعلام در کنداکتور پخش شبکه و اعلام رسمی وبسایت موسسه ناجی هنر، باعث شد تا حرف و حدیثهای زیادی پیرامون این فیلم شکل بگیرد. با اینکه مسئولان شبکه و موسسه ناجی هنر از پخش آن در اسرع وقت خبر دادند، اما تأخیر چند ماهه باعث شد تا عدهای تحریم بازیگران فیلم «جدایی نادر از سیمین» را دلیل توقیف این فیلم اعلام کردند و گروهی موضوع بحثبرانگیز آن را دلیل عدم پخش آن دانستند.بالاخره با بالا گرفتن اخبار پیرامون تولید و پخش این فیلم، آنونس آن از شبکه پخش شد و در روز جمعه بعداز ظهر روی آنتن رفت. از همان ابتدا و با شروع تیتراژ فیلم که با آیه ای از قرآن و به نقل از شیطان و روی پلانهایی از زیر آب آغاز میشد، میشد تفاوتهای زیادی را با تله فیلمهای مرسوم تلویزیون حدس زد. چرا که معمولاً عرف این سالها بوده که فیلمهای تلویزیونی را آثاری بسیار سادهانگارانه و کم هزینه و بیدردسر برای یکبار پخش ببینیم. اما تلاش سازندگان برای گرفتن پلانهای زیر آب نوید اثری متفاوت در این حوزه را میداد.سرگرد جوانی که نقش آن را شهاب حسینی بازی میکند، با بیماری صعبالعلاج دخترش که روزهای آخر عمر خود را سپری میکند مواجه است و در جریان همان تیراندازی اول تیر خورده و بقیه داستان در ذهن او شکل می گیرد.با مروری بر قصه فیلم بخوبی در مییابیم که با فیلمنامهای متفاوت مواجهیم. فیلمنامهای که تلاش ندارد پلیس را مرد آهنین قلمداد کرده و او را شکستناپذیر معرفی کند. بلکه انسانی قابل باور است که میتوان نمونهی او را در گوشه و کنار این شهر دید. از نکات خوب دیگر در شخصیتپردازی پلیس قهرمان فیلم، حرکت او در مسیر قهرمان و ضد قهرمان است که دستکم در سینمای پلیسی ما سابقه نداشته است.
رضا دادویی کارگردان این فیلم با همین تجربهاش نشان داد که پخته و کاربلد است و کار خود را بسیار بهتر از کسانی که در این سالها فیلم پلیسی ساختهاند میشناسد. کافی است که کارگردانی این فیلم را با محصولات پلیسی اخیر تلویزیون مثل سریال «دیوار» یا «سقوط آزاد» مقایسه کرد. اگرچه در این فیلم نیز از تکنیک دوربین روی دست استفاده شده، اما پلانهای درست و منسجم کارگردان باعث شده است تا بازی خوب بازیگران بخوبی دیده شود. پلانهای long Take داخل کلانتری و بیمارستان نماهایی بسیار جسورانهاند که این روزها حتی در سینمای ما نیز کمتر شاهد آن هستیم. کار تصویربرداری این اثر نیز قابل توجه است. اشکان اشکانی که نام او را با آثار شاخص فیلم کوتاه و جایزههای زیادی که برده است، به خاطر دارم توانسته خواستههای کارگردان اثرش را بخوبی اجرایی کند. حرکتهای نرم و یکدست و رنگ و نور بسیار خوب و متفاوت این کار علیرغم وجود بعضی اشکالات جزیی توانسته بود فضای فیلم را به سینمای نوآر نزدیک کند و شاید به جرأت بتوان گفت که این فیلم از معدود تجربههای سینمای ما در این ژانر است.
در این فیلم، بازی بازیگران از نقاط شاخص و شایان توجه است که قطعاً خبر از آگاهی و هوشمندی کارگردان اثر در بازی گرفتن از بازیگرانش دارد. چرا که در این فیلم تقریباً همه بازیگران فیلم از شهاب حسینی گرفته تا بازیگران کتر شناخته شده بازی قابل قبولی ارائه دادهاند. نکته جالب در کار بازیگری این فیلم آن بود که سطح بازیها با هم هماهنگ شده بود. شهاب حسینی بازیگر بسیار با تجربهای است و غیر از ارائه یک بازی خوب انتظار دیگری از او نمیرود. اما در کنار او بازی حمید ابراهیمی واقعاً ستودنی است. بازیگر نقش زن شهاب حسینی (الهه حسینی) است نیز در اندک پلانهای حضورش در ابتدای فیلم خوب است. تدوین یک دست و منسجم فیلم با صداگذاری مناسب و دقیق باعث شده بود به هیچ وجه گذشت زمان احساس نگردد. موسیقی متفاوت فیلم نیز از ویژگیهای قابل توجه این فیلم است که به غیر عادی بودن فضای آن کمک زیادی میکند. اگرچه میزان حضور موسیقی بسیار زیادتر از حد لازم به نظر میرسد و گاهی باعث اذیت شدن مخاطب میشد. به هر حال چه ما این فیلم را دوست داشته باشیم و با فیلمنامه آن ارتباط برقرار کرده باشیم یا نه، نمیتوان بر ارزشهای موجود بر آن صحه نگذاشت. این فیلم تلاش کرده بود که با جدی گرفتن فرمت تله فیلم و نگاه سینمایی به آن، اثری در خور و شأن مخاطب ارائه کند. لذا دلایل تأخیر در پخش آن هرچه بود، نمایش آن نشان داد که با وجود هزینههای کم و امکانات محدود میتوان اثری استاندارد و واجد ارزش ساخت. به هر حال این فیلم نشان از ظهور کارگردانی خلاق و کاربلد دارد که در سایه اعتماد مدیران شبکه و البته نیروی انتظامی و موسسه ناجی توانسته است هنر خود را به عرصه برساند.
رفتار حرفه ای و شجاعت بازیگر خوب سینمای ما جای تحسین و تقدیر دارد
عذرخواهی شهاب حسینی از کارگردان «یکی میخواد باهات حرف بزنه»: خسته بودم و حال و روزم به لحاظ عصبی خیلی خوب و رو به راه نبود
باید از منوچهر هادی معذرتخواهی کنم چرا که این نقش 60 تا 70 درصد آن چیزی شد که باید میشد. حسینی، بازیگر فیلم «یکی میخواد باهات حرف بزنه» با اعلام این جمله درباره شروع به کارش در این مجموعه در ماهنامه «فیلم» گفت: اولین بار که فیلمنامه را خواندم، برای نقشی که حمیدرضا پگاه بازی کرد در نظر گرفته شده بودم. در واقع میتوانم بگویم من خودم این نقش را انتخاب کردم. از هر کس بپرسید مهمترین بخش یک اتومبیل چیست، میگوید موتورش. یک اتومبیل باید موتور داشته باشد تا بتواند حرکت کند. این نقش هم موتور این فیلم بود. کوتاه بود و سختیهای خاص خودش را داشت.
وی با اشاره به اینکه برای بازی در این نقش محدودیت زمان داشته است افزود: فراغت کمتری داشتم که بتوانم روی ریزهکاری و جزئیاتش کار کنم. الان هم با عذرخواهی از منوچهر هادی باید بگویم این نقش، 60 تا 70 درصد آن چیزی شد که باید میشد. اگر فراغتی برای گپ زدن بیشتر و تمرکز بالاتر وجود داشت، مطمئنا نقش بهتری از کار درمیآمد.
حسینی افزود: من همزمان در شمال مشغول فیلمبرداری «من و زیبا» بودم. کاری که با عشق و علاقه خاصی برای آن رفته بودم اما با چیز دیگری مواجه شده بودم و همین خیلی خستهام کرده بود.
بازیگر «جدایی نادر از سیمین» گفت: از طرف دیگر به طور کل حال و روزم به لحاظ عصبی هم خیلی خوب و رو به راه نبود. اولین بار که منوچهر هادی را دیدم، زمانی بود که همراه با تهیهکننده و خانم آنا نعمتی به محل اقامت گروه «من و زیبا» آمدند. من اول همه از شخصیت خود منوچهر هادی خوشم آمد. به من خیلی لطف داشت و در همان ساعت اول با هم دوست شدیم. دیدم ذهنی باز دارد و میشود با او گپ زد.
حسینی علت پذیرش نقش را کارگردان آن دانست و افزود: دقیقا در همان زمان من با کارگردانی کار میکردم که اصلا اجازه تغییر به من نمیداد. از نظرش فیلمنامه وحی منزل بود؛ در حالی که ما بازیگران، انسانیم، ابزار نیستیم. باید به این انسانیت، دریافتها و عواطف و احساسات بازیگر احترام گذاشته شود. کارگردانی که دلش برای کارش میتپد، فضایی را ایجاد میکند تا همه با احساسات خودشان بیایند و تاثیرهای خودشان را روی کار بگذارند تا اثر زندهتر شود. کار ما اصلا همین است. ما مهندس شخصیتپردازی هستیم. با سازهای به نام کاراکتر طرفیم.
وی با اشاره به اینکه منوچهر هادی جزو کارگردانهایی است که به فضای گپ و گفت احترام میگذارد، افزود: صحنهای در فیلمنامهای وجود داشت که از آن مادر قصه (با بازی آنا نعمتی) بود. اما من پیشنهاد دادم که صحنه گوش دادن به قلب کودکی که اعضای فرزندانشان را به او هدیه کردهاند، از آن پدر باشد. برای این پیشنهاد هم دلیل داشتم. معتقد بودم این مادر در تمام این سالها به اندازه کافی با فرزندش بوده و او را لمس کرده و حس کرده است. اما پدر از فرزندش دور بوده و حالا وقتش است به گونهای این رشته عاطفی دوباره برقرار شود. هادی قبول کرد و خانم آنا نعمتی هم با مناعت طبعی که دارد، پذیرفت. تجربه کوتاه ولی خوبی بود.
حسینی افزود: اهدای عضو جزو موضوعهای مورد علاقه من است. خودم هم دلم میخواهد اگر روزی دچار مرگ مغزی شدم، اعضایم اهدا شود. فیلمنامه، ادبیات خوب و قابل تاملی داشت و روی کاغذ هم جذاب بود.
وی در پایان درباره فیلم «یکی میخواد باهات حرف بزنه» گفت: فیلم شریفی بود و قرار بود منوچهر هادی آن را بسازد که بهترین تلهفیلمهای تلویزیون را ساخته است. همینها و نقش مکملی که سخت بود و جای کار داشت، باعث شد بازی در آن را بپذیرم. معتقدم شخصیت کارگردان و بازیگرها در کارشان نفوذ پیدا میکند. مدیرتی که منوچهر هادی داشت، باعث شده بود همه با علاقه کار کنند.
زمان پخش فیلم تعبیر خواب با بازی شهاب حسینی مشخص شد این فیلم روز جمعه سوم اذر ماه ساعت 15/30 از شبکه اول سیما پخش خواهد شد در خلاصه این فیلم امده شهاب حسینی در نقش یک پلیس که بر سر دو راهی قرار گرفته بازی کرده است و ...