«تعبیر خواب» مرز میان سینما و تلویزیون

 «تعبیر خواب» مرز میان سینما و تلویزیون

ایمان شرافتی
روز جمعه سوم آذر مصادف با شب نهم محرم، تله فیلم «تعبیر خواب» به کارگردانی رضا دادویی از شبکه یک پخش شد که از جهات بسیاری حایز اهمیت به شمار می‏رود. بر خلاف عرف رایج انبوهی از فیلم‏های تلویزیونی یا تله فیلم‏ها که معمولاً برخلاف فیلم‏های سینمایی یا سریالها در سکوت خبری ساخته می‏شوند و در سکوت کامل هم پخش می‏شوند، تله فیلم مورد نظر از مدتها قبل با تأخیر در پخش خود، بحث‏برانگیز و خبرساز شد. حضور بازیگر گزیده‏کاری چون شهاب حسینی و تدوینگر کارکشته‏ای چون نازنین مفخم در کنار سایر عوامل حرفه‏ای نشان از اثری متفاوت داشت. گویا قرار بوده این فیلم که محصول شبکه اول سیما و موسسه ناجی هنر است، به مناسبت هفته ناجا تولید شده و در همین هفته هم روی آنتن برود. اما عدم پخش آن در زمان مقرر، علیرغم اعلام در کنداکتور پخش شبکه و اعلام رسمی وبسایت موسسه ناجی هنر، باعث شد تا حرف و حدیث‏های زیادی پیرامون این فیلم شکل بگیرد. با اینکه مسئولان شبکه و موسسه ناجی هنر از پخش آن در اسرع وقت خبر دادند، اما تأخیر چند ماهه باعث شد تا عده‏ای تحریم بازیگران فیلم «جدایی نادر از سیمین» را دلیل توقیف این فیلم اعلام کردند و گروهی موضوع بحث‏برانگیز آن را دلیل عدم پخش آن دانستند.بالاخره با بالا گرفتن اخبار پیرامون تولید و پخش این فیلم، آنونس آن از شبکه پخش شد و در روز جمعه بعداز ظهر روی آنتن رفت. از همان ابتدا و با شروع تیتراژ فیلم که با آیه ای از قرآن و به نقل از شیطان و روی پلان‏هایی از زیر آب آغاز می‏شد، می‏شد تفاوت‏های زیادی را با تله‏ فیلم‏های مرسوم تلویزیون حدس زد. چرا که معمولاً عرف این سال‏ها بوده که فیلم‏های تلویزیونی را آثاری بسیار ساده‏انگارانه و کم هزینه و بی‏دردسر برای یکبار پخش ببینیم. اما تلاش سازندگان برای گرفتن پلان‏های زیر آب نوید اثری متفاوت در این حوزه را می‏داد.سرگرد جوانی که نقش آن را شهاب حسینی بازی می‏کند، با بیماری صعب‏العلاج دخترش که روزهای آخر عمر خود را سپری می‏کند مواجه است و در جریان همان تیراندازی اول تیر خورده و بقیه داستان در ذهن او شکل می گیرد.با مروری بر قصه فیلم بخوبی در می‏یابیم که با فیلمنامه‏ای متفاوت مواجهیم. فیلمنامه‏ای که تلاش ندارد پلیس را مرد آهنین قلمداد کرده و او را شکست‏ناپذیر معرفی کند. بلکه انسانی قابل باور است که می‏توان نمونه‏ی او را در گوشه و کنار این شهر دید. از نکات خوب دیگر در شخصیت‏پردازی پلیس قهرمان فیلم، حرکت او در مسیر قهرمان و ضد قهرمان است که دست‏کم در سینمای پلیسی ما سابقه نداشته است.
رضا دادویی کارگردان این فیلم با همین تجربه‏اش نشان داد که پخته و کاربلد است و کار خود را بسیار بهتر از کسانی که در این سال‏ها فیلم پلیسی ساخته‏اند می‏شناسد. کافی است که کارگردانی این فیلم را با محصولات پلیسی اخیر تلویزیون مثل سریال «دیوار» یا «سقوط آزاد» مقایسه کرد. اگرچه در این فیلم نیز از تکنیک دوربین روی دست استفاده شده، اما پلان‏های درست و منسجم کارگردان باعث شده است تا بازی خوب بازیگران بخوبی دیده شود. پلان‏های long Take داخل کلانتری و بیمارستان نماهایی بسیار جسورانه‏اند که این روزها حتی در سینمای ما نیز کمتر شاهد آن هستیم. کار تصویربرداری این اثر نیز قابل توجه است. اشکان اشکانی که نام او را با آثار شاخص فیلم کوتاه و جایزه‏های زیادی که برده است، به خاطر دارم توانسته خواسته‏های کارگردان اثرش را بخوبی اجرایی کند. حرکت‏های نرم و یکدست و رنگ و نور بسیار خوب و متفاوت این کار علیرغم وجود بعضی اشکالات جزیی توانسته بود فضای فیلم را به سینمای نوآر نزدیک کند و شاید به جرأت بتوان گفت که این فیلم از معدود تجربه‏های سینمای ما در این ژانر است.
در این فیلم، بازی بازیگران از نقاط شاخص و شایان توجه است که قطعاً خبر از آگاهی و هوشمندی کارگردان اثر در بازی گرفتن از بازیگرانش دارد. چرا که در این فیلم تقریباً همه بازیگران فیلم از شهاب حسینی گرفته تا بازیگران کتر شناخته شده بازی قابل قبولی ارائه داده‏اند. نکته جالب در کار بازیگری این فیلم آن بود که سطح بازی‏ها با هم هماهنگ شده بود. شهاب حسینی بازیگر بسیار با تجربه‏ای است و غیر از ارائه یک بازی خوب انتظار دیگری از او نمی‏رود. اما در کنار او بازی حمید ابراهیمی واقعاً ستودنی است. بازیگر نقش زن شهاب حسینی (الهه حسینی) است نیز در اندک پلا‏ن‏های حضورش در ابتدای فیلم خوب است. تدوین یک دست و منسجم فیلم با صداگذاری مناسب و دقیق باعث شده بود به هیچ وجه گذشت زمان احساس نگردد. موسیقی متفاوت فیلم نیز از ویژگی‏های قابل توجه این فیلم است که به غیر عادی بودن فضای آن کمک زیادی می‏کند. اگرچه میزان حضور موسیقی بسیار زیادتر از حد لازم به نظر می‏رسد و گاهی باعث اذیت شدن مخاطب می‏‏شد. به هر حال چه ما این فیلم را دوست داشته باشیم و با فیلمنامه آن ارتباط برقرار کرده باشیم یا نه، نمی‏توان بر ارزش‏های موجود بر آن صحه نگذاشت. این فیلم تلاش کرده بود که با جدی گرفتن فرمت تله فیلم و نگاه سینمایی به آن، اثری در خور و شأن مخاطب ارائه کند. لذا دلایل تأخیر در پخش آن هرچه بود، نمایش آن نشان داد که با وجود هزینه‏های کم و امکانات محدود می‏توان اثری استاندارد و واجد ارزش ساخت. به هر حال این فیلم نشان از ظهور کارگردانی خلاق و کاربلد دارد که در سایه اعتماد مدیران شبکه و البته نیروی انتظامی و موسسه ناجی توانسته است هنر خود را به عرصه برساند.